Αυτόματο, αυτοματισμός

αυτόματο το [aftómato] α.κατασκευή που λειτουργεί με ένα δικό της εσωτερικό μηχανισμό και μιμείται τις κινήσεις ενός έμψυχου οργανισμού: Tο ~ του Vancansou. β. (μτφ.) για πρόσωπο που κινείται σαν αυτόματο χωρίς ελευθερία ή βούληση: Περπατώ σαν ~. 2. είδος αυτόματου πυροβόλου όπλου.

[λόγ. < αγγλ. automatism < αρχ. αὐτόματ(ος) -ism = -ισμός (διαφ. το αρχ. αὐτοματισμός `κτ. που συμβαίνει μόνο του, τυχαίο΄)]

αυτοματισμός ο [aftomatizmós] : 1. το σύστημα της αυτόματης λειτουργίας· ο αυτόματος μηχανισμός: Tα σύγχρονα / τα καινούρια αυτοκίνητα είναι εξοπλισμένα με διάφορους αυτοματισμούς. 2. ο χαρακτήρας ή η διαδικασία του αυτόματου. 3. γενικά για δυνατότητα άμεσης και γρήγορης αντίδρασης: Ο ~ του αμυντικού συστήματος του NATΟ.

[λόγ. < αγγλ. automatism < αρχ. αὐτόματ(ος) -ism = -ισμός (διαφ. το αρχ. αὐτοματισμός `κτ. που συμβαίνει μόνο του, τυχαίο΄)]

αυτοματοποίηση η [aftomatopíisi]: μετατροπή μηχανισμού, λειτουργίας κτλ. σε αυτόματο· η εισαγωγή της χρήσης αυτόματων μηχανών: H πλήρης ~ της παραγωγής ενός προϊόντος.

[λόγ. αυτοματοποιη- (αυτοματοποιώ) -σις > -ση] 

αυτοματοποιώ [aftomatopió] -ούμαι  : μετατρέπω κτ. (μηχανισμό, λειτουργία κτλ.) σε αυτόματο· εισάγω τη χρήση αυτόματων μηχανών: ~ μια παραγωγική διαδικασία. Πλήρως αυτοματοποιημένη παραγωγή και συσκευασία ενός προϊόντος.

[λόγ. αυτόματ(ος) -ο- + -ποιώ απόδ. γαλλ. automatiser < automate = αυτόματον]

Ο αυτοματισμος σαν όρος έχει ιδιοποιηθεί από τους σουρεαλιστές, τη φυσιολογία και την ψυχιατρική και στη συνέχεια στην αυτόματη γραφή, το σχέδιο και τη ζωγραφική. Στη φυσιολογία, ο αυτοματισμός δηλώνει αυτόματες ενέργειες και ακούσιες διαδικασίες που δεν είναι υπό συνειδητό έλεγχο, όπως η αναπνοή. Επίσης, ο όρος αποδίδει μια πράξη χωρίς συνειδητή σκέψη, ένα αντανακλαστικό. Ψυχολογικός αυτοματισμός είναι το αποτέλεσμα του διαχωρισμού μεταξύ της συμπεριφοράς και της συνείδησης. Η εξοικείωση και η μακροχρόνια επανάληψη επιτρέπουν ενέργειες να γίνουν αυτόματα, έτσι ώστε να εκτελούνται με ελάχιστη σκέψη και συζήτηση. Παθολογικός αυτοματισμός μπορεί να εκδηλωθεί σε αισθητηριακές παραισθήσεις.

Κατά τα τέλη του 19ου αιώνα ο Pierre Janet,  Γάλλος ψυχίατρος, ασχολήθηκε με τη θεραπεία των ψυχικών διαταραχών με ύπνωση. Συγκεκριμένα, ασχολήθηκε με την αυτόματη συμπεριφορά για να προσδιορίσει τον βαθμό στον οποίο το υποσυνείδητο αλληλεπιδρά με τη συνείδηση ​​κατά τη διάρκεια της έκστασης.  

Ενώ η ψυχιατρική θεωρεί τον αυτοματισμό ως αντανακλαστικό, οι σουρεαλιστές πίστευαν ότι ήταν μια ανώτερη μορφή συμπεριφοράς. Γι 'αυτούς, ο αυτοματισμός θα μπορούσε να εκφράσει την δημιουργική δύναμη, αυτό που πίστευαν ότι ήταν το ασυνείδητο στην τέχνη. 

 Στις εικαστικές τέχνες παραδείγματα αυτματισμού μπορούν να θεωρηθούν έργα των  André Masson, όπως το Furious Sun, 

οι πίνακες του Joan Miró 

 

 τα  frottages του  Max Ernst 

 

Μέχρι τα μέσα της δεκαετίας του 1940 οι Αμερικανοί ζωγράφοι γνωστοί ως αφηρημένοι εξπρεσιονιστές «Ζωγράφοι δράσης» είχαν υιοθετήσει αυτόματες μεθόδους στα έργα τους. Επηρεάζονται από τον σουρρεαλισμό γνωστοί ζωγράφοι όπως  Arshile Gorky

 Jackson Pollock

Franz Kline 

και Willem de Kooning 

Το 1940 δημιουργείται το κίνημα les Automatistes από μια ομάδα αντιφρονούντων καναδών καλλιτεχνών

 
Αυτόματη γραφή 

Αυτόματη γραφή είναι ένας τρόπος γραφής κατά τον οποίο η σκέψη εκφράζεται ελεύθερα και αυτόματα, χωρίς εμπόδια και περιορισμούς από τους κανόνες της λογικής. Τον όρο καθιέρωσε ο Γάλλος λογοτέχνης Αντρέ Μπρετόν στο Πρώτο Μανιφέστο του υπερρεαλισμού που δημοσίευσε το 1924. Μέσα από την αυτόματη γραφή οι Υπερρεαλιστές ζήτησαν να βρουν ασυνήθιστους τρόπους έμπνευσης. Θέλησαν να απελευθερώσουν την φαντασία από τα δεσμά των λογικών και των λογοτεχνικών κανόνων και να βγάλουν τη λογοτεχνία από το αδιέξοδο που είχε φτάσει με τον Πρώτο Παγκόσμιο Πόλεμο. Πολλοί Έλληνες ποιητές της Γενιάς του Τριάντα δέχτηκαν την επίδραση του Υπερρεαλισμού όπως ο Οδυσσέας Ελύτης, ο Ανδρέας Εμπειρίκος και ο Νίκος Εγγονόπουλος.

 

 Το ατλάζι των φύλλων που γυρίζει κανείς στα βιβλία σχηματίζει

μια γυναίκα τόσο ωραία

που όταν δεν διαβάζει κανείς την ατενίζει με λύπη

χωρίς να τολμά να της μιλήσει χωρίς να τολμά να της πει πως

είναι τόσο ωραία

που αυτό που πρόκειται να μάθουμε δεν έχει τιμή

Αυτή η γυναίκα περνά ανεπαισθήτως μέσα σε θρόισμα λουλουδιών

καμιά φορά στρέφεται μέσα στις τυπωμένες εποχές

και ζητά την ώρα ή καμώνεται πως κοιτάζει τα κοσμήματα

κατάματα

όπως δεν κάνουν τ' αληθινά πλάσματα

Και ο κόσμος πεθαίνει ένα ρήγμα δημιουργείται στα δακτυλίδια

του αέρος

ένα σχίσμα στην θέση της καρδιάς

Οι πρωινές εφημερίδες φέρνουν αοιδούς των οποίων η φωνή έχει

το χρώμα της άμμου πάνω σε ακτές απαλές και κινδυνώδεις

και καμιά φορά οι βραδινές αφήνουν να περάσουν κάτι πολύ νέα

κοριτσάκια που οδηγούν θηρία αλυσοδεμένα

Μα το πιο ωραίο είναι στα ενδιάμεσα διαστήματα ορισμένων

γραμμάτων

όπου χέρια πιο λευκά από το κέρας των αστεριών το μεσημέρι

αφανίζουν μια φωλιά λευκών χελιδονιών

για να βρέχει πάντοτε

 

Τόσο χαμηλά τόσο χαμηλά που τα φτερά δεν μπορούνε πια να

σμίξουν

Χέρια απ' όπου ανεβαίνει κανείς σε μπράτσα τόσο ελαφρά που η άχνα

των λιβαδιών στα χαριτωμένα της κυματιστά περιπλέγματα πάνω

από τις λίμνες είναι ο ατελής τους καθρέφτης

μπράτσα που δεν εναρθρώνονται με τίποτε άλλο παρά με τον

εξαιρετικό κίνδυνο ενός σώματος καμωμένου νια τον έρωτα

του οποίου η κοιλιά καλεί τους στεναγμούς που ξέφυγαν από

θάμνους γιομάτους πέπλους

και που δεν έχει τίποτε το εγκόσμιο εκτός από την αχανή παγωμένη

αλήθεια των ελκήθρων των βλεμμάτων επί της κατάλευκης

εκτάσεως

αυτού που δεν θα ξαναδώ πια

εξαιτίας ενός θαυμαστού ματόδεσμου

που φορώ στο παιχνίδι της τυφλόμυγας των τραυμάτων

 André Breton